Arte eramangarria edo higigarria

Arte eramangarri bezala definitzen da giza jatorrizko gutxienez grafia edo errepresentazio bat duen eta gorpuzkera ertaineko pertsona batek garraiatua izan daitekeen objektu oro. Historiaurreko arte adierazpen mota honen euskarriak hezurra, adarra, bolia, hortzak, maskorrak, uharriak, xaflatxoak, harri blokeak edo burdin oxidoak izan ohi dira.
Zaila da hain ezaugarri desberdinetako piezak multzo bakar batean sailkatzea. Sarritan ezinezkoa da artelan horien jatorrizko helburua zein zen jakitea. Askotan arte eramangarria labar arteari data emateko tresna bezala erabili izan da.
Batzuk zalantzarik gabe eguneroko bizitzarako tresnak dira, hala nola hezurrean edo bolian eginiko ehizarako azagaia edo arrantzarako arrankazi apainduak; armen punta edo kirtena eta puntaren bitarteko bezala erabiliriko adarrezko hagaxkak; material desberdinez eginiko bultzagailuak; erabilera desberdinak izan ditzaketen adarrezko makila zulatuak; orratzak; musikarekin lotuta egon daitezkeen hezurrezko txirula edo tutuak; harrizko lanpara apainduak; ukigailu edo konpresoreak; zapalgailuak; paletak; kazoak, metal oxido zati apainduak...
Beste batzuek apaingarri pertsonalak dirudite, adibidez zintzilikarioak, pieza zulatuak; agian botoi moduan erabiliko ziren hezur lauetan eginiko xafla zirkularrak; taldearen bereizgarri ikur izan daitezkeen ingerada ebakiak, Ekainen aurkitu berri denaren antzekoak; musika tresnekin lotu izan diren bramaderak; zulorik gabeko espatula edo leungailuak, eskuturreko edo diadema apaingarriak, bitxien aleak...
Badira izaera erlijiosoa egotzi izan zaien objektuak ere, euren jatorrizko helburua ezezaguna den arren. Askotan alderdi konkretu batzuk leunduta izaten dituzte erabilera luzearen ondorioz. Batez ere animalia eta giza formako bulto borobildun eskultura txikiak izaten dira, gehienbat bolian, hezurrean edo adarrean eginak.
Arte eramangarrian gaiak asko errepikatzen dira, agian euren unibertso ideologikoaren laburpen bat izan daitezke. Arte eramangarriak askotan labar artean bazterrekoak diren gaiak aztertzen ditu.
Antropomorfo edo giza itxurako errepresentazio dezente daude, emakumeenak ugariagoak dira gizonezkoenak baino. Animalien errepresentazioetan espezie gutxi batzuk agertzen dira. Zeinuak berriz, etengabe ikusten dira, bakarrik edo animaliekin lotuta. Zeinu sinpleak edo konplexutasun handiko adierazpenak izan daitezke.
Piezak apaintzeko erabiliriko teknikak ere anitzak dira. Margoa batez ere harrien apainduran erabili izan da; zizelaketaren teknika berriz, material anitzetan.
Ekaingo kobazuloko aztarnategi arkeologikoan Paleolitoko arte eramangarriaren bi adibide bikain aurkitu dira, hareharrizko xafla apaindu bat eta hegazti itxura duen hezurrezko ingerada ebaki bat.
1972ko indusketa kanpainaren emaitza bikaina izan zen hareharrizko xaflatxo apaindu bat. Zazpi zati desberdinetan apurtuta aurkitu zen eta basahuntz baten, orein ar baten eta zaldi baten irudi zizelatuak erakusten ditu. Pieza hau aztarnategiko VI A geruzan aurkitu zen. Bere kronologia Goi Madeleine aldian kokatzen da. Ezezaguna da bere jatorrizko erabilera zein izan zitekeen. Bere apainduraren gaia animaliak dira. Ekaingo labar artean ere presentzia duten espezieak ageri dira bertan, zaldia, basahuntza eta oreina.

Bigarren aurkikuntza 2009ko indusketa kanpainan zehar burutu zen eta benetan pieza berezia da, bisonte edo uro baten saihets hezurrean buruturiko ingerada ebaki bat. Hegazti baten itxura emateko landua dago, 66,2 milimetroko luzera, 19 milimetroko zabalera eta 3,4 milimetroko lodiera ditu. Gorputzean zehar hainbat marra zizelatu dizkiote, seguruenik hegoen eta lumen xehetasunak adierazteko. Bere kronologia Erdi Madeleine aldiaren hasieran kokatu da, 13.862 ± 129 BP data inguruan. Ekaingo labar irudiak eta hareharrizko xaflatxoa baino lehenagokoa da.
Ingerada ebakiak Pirinioetako pieza tipikoak dira, arraroagoak dira Kantauri aldean. Gainera, normalean zaldien edo beste ugaztun batzuen buruak errepresentatzen dira, arrain bakar batzuen kasuak badiren arren. Horrelako pieza gehienak zaldien hioide hezurrean landuak izaten dira eta zintzilikatuta eramateko zuloak izan ohi dituzte. Ekaingoa da hegazti bat aurkitu den lehen adibidea.
Ekaingo hegaztiak ez du baldintza hauetako bat ere betetzen, eskualde kantabriarrean agertu da, bobido handi baten saihets hezurrean landua izan da eta errepresentatzen duen gaia ere atipikoa da, lehen aldiz hegazti bat erakusten duelako, agian anatido bat.